X-CD-Roast - Linux'ta CD-DVD Yazmak - V1.1 17 Şubat 2004
Tanju Taşçılar - tanju@elektronist.com
Registered Linux User #283274

X-CD-Roast

Diğer alanlarda olduğu gibi CD yazma alanında da Linux'ta birden fazla program seçeneği bulunuyor. Mandrake Linux'un son iki dağıtımında, 9.1 ve 9.2'de eğer sisteminizde bir CD-DVD yazıcı varsa varsayılan olarak K3B programı kuruluyor. Daha önceleri X-CD-Roast programı kuruluyordu. Benim gibi bu programı kullanmaya alışmış olanlar dağıtım CD'lerinden X-CD-Roast programını kurup kullanabilirler.

X-CD-Roast programı diğerleri gibi gelişimini sürdüren bir program. Diğer programlardan daha fazla kontrol ve detay içeriyor. Hem scsi hem de atapi sürücüleri kullanabiliyor olmasına rağmen atapi sürücülerin scsi emülasyonu ile kullanılması arada bazı gecikme ve beklemeleri ortadan kaldırıyor. Linux'taki diğer cd-dvd yazma programlarından biraz farklı bir arabirimi olması, ilk anda kullanıcılara biraz garip geliyor. Ancak bir kere kullanıp kavradıktan sonra alışılıyor. Eğer kaydedilecek dizin ve dosyaların seçim şekli daha kullanışlı bir hale getirilirse diğer bütün programlardan çok önde olacaktır.

Eğer sisteminizde bir cd yazıcı bulunuyorsa, Mandrake Linux kurulumda bu sürücü için scsi emülasyonunu otomatik olarak ayarlıyor. Ancak cd yazıcının yanında normal bir cd sürücü varsa bunun için yalnızca atapi sürücüsünü kuruyor. Bu durumda cd sürücü için de scsi emülasyonunu açmak kullanımda büyük kolaylıklar sağlayacaktır.

Bu yazıda örnek olarak kullanılan sistemde bir adet hdc olarak bağlı CD sürücü ve bir adet de hdd olarak bağlı CD yazıcı bulunmakta. Değişiklik yapmadan önce işlemde kullanılacak olan

/etc/lilo.conf
/etc/fstab

dosyalarının yedeğini almak iyi olur. Değişikliğe lilo.conf dosyası ile başlıyoruz. Mevcut şekli ile yalnızca hdd=ide-scsi parametresi kullanılıyor.

image=/boot/vmlinuz
	label="linux"
	root=/dev/hda5
	initrd=/boot/initrd.img
	append="devfs=mount hdd=ide-scsi acpi=ht resume=/dev/hda6 splash=silent"
	vga=788
	read-only

Buraya hdc=ide-scsi ilavesini yapıyoruz. Sonuçta lilo.conf dosyamızın ilgili bölümü aşağıdaki şekli alıyor.

image=/boot/vmlinuz
	label="linux"
	root=/dev/hda5
	initrd=/boot/initrd.img
	append="devfs=mount hdc=ide-scsi hdd=ide-scsi acpi=ht resume=/dev/hda6 splash=silent"
	vga=788
	read-only

Bu işlemi append ile başlayan satırların bulunduğu diğer girişler için de yapıyoruz. Ardından bir root konsolunda

lilo -v

komutunu veriyoruz. Bu işlem sonunda lilo yeniden yapılandırılıp boot sektöründeki yerine yazılıyor. Bilgisayarı yeniden başlattığımızda yeni parametreler ile açılırken size yapılandırma için bulduğu veya kaldırmak istediği donanımlar hakkında sorular soracaktır. Bunlara Ok deyip devam ediyoruz. Açılış tamamlandığında masaüstündeki CD sürücülerle ilgili ikonların doğru işlem yapmadığını hatta hiç çalışmadığını görebiliriz. Bunun için /etc/fstab dosyasını root olarak açıp bazı düzeltmeler yapmamız gerekebilir. Değişiklikten önce kaydettiğimiz /etc/fstab dosyası içindeki ilgili satırlar şöyle idi:

none /mnt/cdrom supermount dev=/dev/hdc,fs=udf:iso9660,ro,--,iocharset=utf8 0 0
none /mnt/cdrom2 supermount dev=/dev/scd0,fs=udf:iso9660,ro,--,iocharset=utf8 0 0

Yeni dosyada ise yalnızca

none /mnt/cdrom supermount dev=/dev/scd1,fs=udf:iso9660,ro,--,iocharset=iso8859-9 0 0

satırı bulunuyordu. Bu satırları aşağıdaki şekle getirip sistemi yeniden başlattığımızda herşeyin yerli yerine oturduğunu göreceğiz.

none /mnt/cdrom supermount dev=/dev/scd0,fs=udf:iso9660,ro,--,iocharset=utf8 0 0
none /mnt/cdrom2 supermount dev=/dev/scd1,fs=udf:iso9660,ro,--,iocharset=utf8 0 0

Kullanımımız için uygun yapılandırma gerçekleştikten sonra programın kurulumu ve ayarlanmasına geçebiliriz.

X-CD-Roast paketini kurmak için Mandrake Linux'un 'Yazılımı Kur' yardımcısını kullanıyoruz. Yazılım kurucusu çalıştığında arama yerine xcdroast yazıp arayınca bulunan xcdroast paketini kurmak için işaretleyip kur düğmesi ile kuruyoruz.

Kurulumdan sonra programı kullanıcı olarak çalıştırırsanız sizden önce 'root' olarak çalıştırıp normal kullanıcılar için kullanımı açmanızı isteyecektir. Alt+F2 tuşları ile bir komut penceresinden xcdroast programını root hakları ile çalıştırırız.

Program ilk çalıştığında mevcut CD-R/RW veya CD sürcüleri tarıyor ve bulunanları sıralıyor. Bu işlem biraz zaman alabiliyor. İlk anda scsi olanlar bulunuyor ancak atapi veya scsi olanların atapi olan görünümleri uzun zaman alıyor.

Mevcut sürücüler tarandıktan sonra açılan pencerede Ayarlar bölümüne girip iki küçük değişiklik yapmamız gerekiyor. Ayarlar bölümünün ilk sayfasında Bulunan Sürücüler sıralanıyor. CD-DVD Settings bölümünde ise mevcut sürücülerin kullanım yerleri ve özellikleri belirtiliyor. Burada genellikle sorunsuz olarak tanınan sürücüler özellikleriyle yerleştirilmiş oluyor.

Harddisk Ayarları bölümünde imaj dosyaları için kullanılacak yerin belerlenmesi gerekiyor. Bunun için sağ alttaki Dizin başlıklı giriş yerine /tmp yazarak Ekle tuşu ile işlemi tamamlamış oluyoruz. Eğer isterseniz Gözat tuşu ile başka bir yer de belirleyebilirsiniz. Burada dikkat etmeniz gereken kopyalama işlemi sırasında kopyalayacağınız CD içeriğinin imaj dosyasının oluşturulacağı bu alanın uygun büyüklükte yani 800 MByte civarında olması gereğidir.

Eğer programı bütün kullanıcıların da kullanabilmesini istiyorsanız Users - Kullanıcılar bölümünde öncelikle Access by users alanında Allow All seçeneğinin işaretli olması gereklidir. Bu zaten varsayılan olarak işaretlenmiş olacaktır. Eğer bir ağa bağlı iseniz ve diğer bilgisayarların kullanımını sınırlamak isterseniz Access by hosts alanında uygun değişiklikleri yapmanız gerekecektir. Bu sayfada yapmamız gereken en önemli iş ise Change Non-Root Configuration butonunu kullanarak normal kullanıcıların da X-CD-Roast'u kullanabilmelerini sağlamak olacaktır. Bu işlem için aşağıdaki aşamalar geçilir. İlk açılan sayfada Activate Non-Root Mode butonuna tıklanır ve işleme devam edilir.

Artık root olarak yapacaklarımız tamamlanmıştır ve Ayarları Kaydet ile kayıt işlemini tamamladıktan sonra programı normal kullanıcı olarak açmak üzere kapatabiliriz.

Normal kullanıcı olarak programı çalıştırdığınızda bir dafaya mahsus mevcut CD sürücüleri tarayacak ve sonucu bildirecektir. Ardından Konfigürasyon dosyası bulunamadı diyerek sizden ayarlar kısmına girmenizi isteyecektir. Ayarlar kısmında normal olarak başka bir şey yapmadan ayarları kaydetmek yeterli olacaktır. Buradan normal programa dönüldüğünde artık CD kaydı yapabilirsiniz.

Data CD'si oluşturmak.

Sisteminizde bulunan dosya ve dizinleri kaydetmek için programın ana penceresinde Create CD/DVD butonu ile CD Oluşturma bölümüne geliriz. Bu pencerede İzleri Masterle butonu ile işleme başlayabiliriz.

Master Kaynağı sayfasında Dosya-Dizin Bakışı alanında kaydetmek istediğimiz dizini veya dosyaları seçip Ekle butonuna tıkladığımızda bize hedef için seçenekler veren bir pencere açılır. Burada isteğimize uygun olanı saçerek işleme devam ederiz.

Kaydedilecek dosya-dizin seçimlerimizi tamamladıktan sonra Oturum imaj yaratma sayfasına geçeriz. Bu sayfada Oturumu on-the-fly şeklinde yaz bölümünde Write as multi session seçeneğini işaretlersek mevcut seçeneklerimiz kaydolduktan sonra CD'de yer kalırsa daha sonra bu boş yere başka kayıt yapabiliriz. Eskiden bazı sürücüler bu şekilde sonlandırılmamış CD'leri okuyamıyordu. Ancak şimdi böyle bir sorun bulunmuyor.

Oturum/İmaj Yaratma sayfasının sağ altında bulunan Masterle ve on-the-fly yaz butonu kayıt işlemini başlatacaktır. Tabii Linux'un en sevdiğim yanı olan bir işi yapmadan önce sormayı ihmal etmeden. İşlem tamamlandığında eğer varsayılan seçeneklerde bir değişiklik yapmadıysanız taze taze kaydedilmiş CD'yi çıkaracaktır. Kayıt penceresinde ise yapılan işlerin bir listesi yer alacaktır.

CD Kopyalamak.

X-CD-Roast ile CD kopyalamak mevcut CD'nin bir imaj dosyasını oluşturmak ve bunu yeni CD'ye kaydetmek şeklinde yapılıyor.

İşleme X-CD-Roast'u açtıktan sonra Duplicate CD/DVD düğmesini kullanarak başlıyoruz. Okuyucu olarak ayarladığımız CD sürücü içinde kopyalayacağımız CD varsa otomatik olarak içinde bulunan iz(track)'ler görüntüleniyor. İstersek bunu el ile de yapabiliyoruz. Burada İzleri Oku sayfasını seçiyoruz. İzleri oku sayfasında CD Information bölümünde İzler başlığı altında kopyalayacağımız CD içindeki izler listelenirken bunlardan kopyalayacaklarımızı seçmemiz gerekiyor. Üzerine bir kez tıklanan seçiliyor. Seçili bir ize bir kez daha tıklarsak seçilmemiş oluyor.

İzleri Oku sayfasının sağ altında bulunan Seçili İzleri Oku düğmesini kullanarak CD'den seçmiş olduğumuz izlerin okunmasını başlatıyoruz. İşlem sona erdiğinde izlerin imaj dosyaları oluşturulmuş olacaktır.

Oluşturulan imaj dosyaları soldaki İzleri Yaz butonu ile açılan sayfada İmage Hakkında bölümünde İmaj Dosyaları listesinde belirecektir. Birden fazla iz veya imaj bulunuyorsa, bunların sıralaması sol bölümdeki Yazılacak İz Sayısı bölümündeki imaj dosyaları listesinde drag-drop yöntemiyle değiştirilebilir. Hazır olunduğunda en alttaki İz Yerleşimi Onayla çubuğu ile İzleri Birleştir penceresinden İzleri Yaz penceresine geçeriz.

Artık son aşamaya gelmiş bulunmaktayız. Bu sayfada Yazılım Seçenekleri bölümünde değişik seçenekler bulunmaktadır. Bunların en önemlisi Write as Multisession seçeneğidir diyebiliriz. Eğer yazılacak imajlar yazıldıktan sonra CD'nizde boş yer kalıyorsa bu seçeneği aktif hale getirerek daha sonra bu alana başka şeyler de kaydedebilirsiniz. Yazma İşleminden Sonra Sonlandırma adlı seçeneği ise yalnızca ara bir işlem olarak CD'ye yazmayı devam ettirmek üzere kullanın. Aksi taktirde CD yazma işlemine devam etmenin dışında okunmayacaktır. Bunu seçilmemiş olarak bırakın. Sol alttaki İzleri Yaz butonu ile yazma işlemi başlatılır.

Soldaki İzleri Sil butonu ile daha önce belirlediğimiz İmaj Dizini (/tmp) içinde bulunan imaj dosyalarını ayıklamamız sağlanıyor. Gerekirse istediğimiz CD'lerin imaj dosyalarını sabit diskimizde daha sonra kullanılmak üzere bulundurabiliriz. Tabii ki alanımızın yettiği kadar.

Mandrake Linux ve diğer Linux'ların CD'leri Internet'te .iso dosyaları denilen imaj dosyaları olarak dağıtılırlar. Internet'ten vaya başka kaynaklardan elde edeceğimiz .iso dosyalarını kaydetmek için izlerin seçimi sırasında bu dosyaları seçmemiz gerekir. Yani bu dosyaları normal dosya gibi CD'ye kaydedersek sonunda çalışmayan CD'ler elde ederiz. İmaj dosyaları olarak kaydettiğimizde istediğimiz orijinal CD elde edilir. Az bir olasılık olmakla birlikte kayıt işlemi sırasında veya daha büyük bir olasılıkla Internet'ten indirme sırasında bu dosyalar zarar görebilirler. Bunun için kaydetmeden önce ve kaydettikten sonra md5sum karşılaştırmasını yapmak daha sonra neden çalışmıyor bu CD diye üzülmekten daha iyi olacaktır.

Yeniden Yazılabilir CD'ler - CD/DVD-RW

CD-RW veya DVD-RW olarak adlandırılan yeniden yazılabilir CD'ler iki şekilde kullanılabilir. İlki UDF sistemi ile diğeri ise normal CD gibi. UDF formatı CD'nin bir disket gibi kullanılmasına yarar. Ne yazık ki Linux'ta bu sistem daha geliştirme aşamasındadır. UDF formatlı CD'ler kolaylıkla okunabiliyor ancak yazma işleminde şimdilik bu tür CD'leri normal CD gibi kullanabiliyoruz. Bu tür CD'lere yazmak için yapılacak işlemler diğerleriyle aynıdır. Dolmuş veya silinmesi istenen CD-RW/DVD-RW'lar 'İzleri Masterle' bölümünde 'Oturum/İmaj Yaratma' sayfasında bulunan 'Blanc CD/DVD+-RW' girişi ile silinerek yeniden kullanılabilirler.

CD/DVD-RW'lara yazılırken 'Multisession' seçeneğinin kullanılması uygun olur.

Bu ve ilişkilendirilmiş yazılar GPL lisansına göre yayınlanmaktadır. Bütün hakları yazarına aittir. Yazarının ismi belirtilerek serbestçe dağıtılabilir ve kullanılabilir. Ancak bunların hiçbiri, hiçbir şekilde ve şartta GPL lisansı haricinde kullanılamaz. Burada yer alanları bulundurmaktan, kullanmaktan veya alıntı yapmaktan dolayı hiçbir sunucu, servis veya protokol, yazı veya içeriği üzerinde hak iddia edemez. info@elektronist.com