Kurulumdan Sonra Yapılacaklar
Mandrake Linux 10 Official PowerPack

Kurulumdan Sonra Yapılacaklar - 040725
Tanju Taşçılar - tanju@elektronist.com
Registered Linux User #283274

Mandrake 10 - Kurulumdan Sonra Yapılacaklar

Mandrake Linux 10 serisinin Official sürümü 19 Mayıs 2004'te Linux kullanıcılarına sunuldu. Kurulumu Mandrake Linux 10CE'nin kurulumu ile aynı. Elbette 10CE'nin problemleri giderilmiş olarak. Bilindiği gibi Mandrake Linux kurulumu bir işletim sistemi paketinin en kolay ve sorunsuz kurulumu. Ancak kurulum sırasında kurulacak paketlerin seçimi aşamasında belirlenmiş olan paket gruplarının tümü seçilerek kurulum yapılsa bile kurulumdan sonra yükleyecek birçok paket ve yapılacak birçok iş bulunuyor.

Bu yazıda temel olarak Mandrake Linux 10 Official PowerPack Pro+ kurulumu sonrası yapılacaklar ele alınıyor. Bu paket Mandrake Linux'un en büyük paketi ve server-sunucu kurulumu için paket seçimleri yapıldığından diğer Mandrake paketlerinde normal seçimde kurulabilen paketlerin de kurulması gerekebiliyor. Discovery, PowerPack veya Download Edition kurulumu yapanlar bunların bazılarını hazır olarak kurulmuş bulabilirler.

Mandrake Linux gibi büyük bir Linux dağıtımında binlerce program paketi yer alıyor. 9.2 sürümünden itibaren Mandrake kurulum sırasında az fakat yeterli sayıda belli seçilmiş programları yüklüyor. Bu yüklenenler ise sizin alışmış olduğunuz veya tercih ettiğiniz programlar olmayabiliyor. Bu nedenle kurulum sonrasında birçok program yüklemek gerekebiliyor. Neyse ki Mandrake Linux'ta program yüklemek çok kolay. Mandrake Linux'ta kurulum CD'lerinden kolaylıkla program yükleyebileceğiniz gibi İnternet'te de sizi sayısız program bekliyor. Bunun için

http://www.mandrakeusers.com

ilk başvuracağınız adres olacaktır.

Yeni programların yüklenmesine geçmeden önce sistem ile ilgili ayarların yapılması gerekiyor. Bunlar F-Klavye desteği, Network ayarları veya diğer donanımlarla ilgili ayarlar olabiliyor.

Klavye seçenekleri ve F-Klavye:

Mandrake Linux'ta F-Klavye desteği kurulumun başından itibaren var ama Ömer Fadıl Usta'nın turk scriptinin kullanılması ile KDE'de çoklu klavye seçimi ve w, x gibi harflerin daha uygun yerlerde kullanıldığı bir F-Klavye elde ediliyor. Bu nedenle benim gibi F-Klavye kullananların ilk yapması gereken iş bu scripti kullanmak olmalıdır. F-Klavye kullanmayı bilmeyenler için bu konuda neden hassas davrandığım anlaşılamayabilir. Siz düşünürken parmaklarınızın kendiliğinden yazmasını istemez miydiniz? Bu konuda kendini geliştirmek isteyenler için Mandrake Linux'ta tenthumbs programı bulunuyor.

konsole - KDE'nin Terminal Programı:

Kurulumdan sonra terminal olarak bir X-Terminal bulunuyor. Daha önceki sürümlerde konsole adlı KDE programı vardı ve çok da kullanışlıydı. Bunun için kdebase-konsole paketini kurmamız gerekiyor. Konsole paketini kurduğumuzda hem grafik ortam için kullanışlı bir terminal programı elde ediyoruz hem de Panel üzerinden bu programa bir kısayol ikonu kazanmış oluyoruz.

Winmodemler:

Winmodemler Linux için en problemli görülen cihazlar. Ben bugüne kadar kurduğum çeşitli markalardan bütün HSF ve HCF Conexant modemleri, Compaq Armada E500 dizüstü bilgisayarımdaki Lucent modemi ve USB Creative Modem Blaster (ACM) modemi Mandrake 8.2'den itibaren sorunsuz olarak çalıştırdım. Bu nedenle de sorun yaşayanların kurulum aşamasında bir şekilde hata yaptıklarını düşünüyorum.

Kurulum sırasında winmodemler için bir şey yapılmıyor. Eğer Conexant entegreli HSF veya HCF modeminiz veya Lucent(Agere) modeminiz varsa İnternet'e bağlanabilmek için ilgili paketleri kurmanız gerekiyor. Mandrake Linux 10 Official PowerPackPro+ paketinde Conexant modemler için kernel 2.4 sürücüleri bulunurken Lucent modemler için hem 2.4 hem de 2.6 sürücüleri bulunuyor. Kurulum sırasında Kernel 2.4 ile çalışabilecek donanım varsa büyük bir olasılıkla hem Kernel 2.4 hem de Kernel 2.6 paketleri kuruluyor. Lilo girişinde Linux seçeneği için Kernel 2.6 çalışıyor. Eğer istediğiniz kernel yüklü değilse daha sonra yükleyebilirsiniz. Burada dikkat edilmesi gereken bir nokta, son yüklenen kernel paketinin varsayılan olarak Linux adı altından başlatılması. Bu durumda Conexant modemi olanlar eğer yüklü değilse önce Kernel-2.4 paketini kurmalılar. Sonra modemlerinin türüne göre

hcfpcimodem-0.99lnxtbeta03042700-5mdk.i586
       veya
hsflinmodem-5.03.27lnxtbeta03042700-5mdk.i586

paketlerinden birini yükleyecekler. Bu paketler yüklenirken hcfpcimodem_kernel veya hsflinmodem_kernel paketlerine de ihtiyaç duyuyorlar ve size kernelinize uygun paketi seçmek için bir diyalog penceresi açılıyor. Normal olarak kernel-2.4-25 paketini kurmuş olanların modemlerinin türüne göre

hcfpcimodem_kernel-2.4.25.2mdk-0.99lnxtbeta03042700-5mdk.i586
       veya
hsflinmodem_kernel-2.4.25.2mdk-5.03.27lnxtbeta03042700-5mdk.i586

paketlerinden birini seçmeleri gerekiyor. Eğer HSF-HCF seçimini doğru olarak yapmışsanız modeminiz büyük bir olasılıkla çalışacaktır.

Conexant modemi olanların modemlerini kullanabilmeleri için sistem açılışında Kernel 2.4'ü seçmeleri unutulmamalıdır. Eğer Kernel 2.6 ile sistemi açarlarsa kurulum doğru olsa bile modemleri çalışmayacaktır!

Lucent(Agere) modem sahipleri için hem Kernel 2.4 hem de 2.6 sürücüleri bulunduğundan rahatlıkla Kernel 2.6 kullanılabilirler.

Dialup ile modemi kullanabilmek için kppp programının yüklü olması gerekiyor. Kurulum sırasında kppp kurulmuyor ve bu nedenle kdenetwork-kppp paketini kurmak gerekiyor. kppp programını ilk çalıştırdığınızda modeminizi test etmeniz ve kullanıcı hesabınızı oluşturmanız gerekiyor. Gerek Conexant modem sürücüleri gerekse Lucent modem sürücüsü /dev/modem cihazını sizin modeminiz olarak ayarlıyor. Ek bilgi için: Linux ve Modemler yazısına bakınız.

İnternet, Güvenlik, Tarayıcılar ve Posta programları:

İnternet'e bağlanmadan önce kesinlikle yapmanız gerekenlerde biri güvenlik duvarınızı örmeniz. Guarddog kurulumu kolay ve yetenekli bir firewall düzenleme yazılımı. Önceki Mandrake sürümlerinde kullanılan rpm dosyası Mandrake 10'da da kullanılabiliyor.

Mandrake'nin bu sürümünde Acrobat Reader ve Flash6 plugin'leri kurulumda yükleniyor. İnternet tarayıcısı olarak Mozilla yükleniyor. Ek plugin olarak mozplugger paketi yüklendiğinde Linux programları Mozilla içinden gerektiğinde çalıştırılabiliyor. E-mail için Mozilla kullananlar da mozilla-mail paketini yüklemeliler çünkü varsayılan olarak kurulmuyor.

Farklı bir tarayıcı isteyenler için alternatifler arasında Opera paketi bulunuyor. Paket Opera'nın reklamlı sürümünü içeriyor. İsteyenler kurup deneyebilirler.

KBear veya Türkçe'ye çevrilmiş ismiyle kayı ftp transferi için çok konforlu bir program. En hızlı gelişme gösteren programlardan biri. Birden fazla ftp sitesine bağlanabiliyor ve yalnızca yerel dizininizle bağlanılan ftp siteleri arasında değil ftp sitelerinin kendi aralarında da transfer yapabiliyorsunuz. Seçilen dizinler için değişik biçimlerde senkron transfer yapabilme olanağı da büyük kolaylık sağlıyor.

Ftp programlarının en bilineni Gnome'un gftp programı ftp protokolünü kullanarak gerek dosya indirme gerekse gönderme işlerinde çok başarılı ve kullanışlı bir program.

Konqueror kullanırken ftp kullanımında kolaylık sağlayan kget programı kdenetwork-kget paketi ile kuruluyor. Mozilla'nın Download Manager'ine bir alternatif.

Editörler:

Kurulumda kwrite uygun bir editör olarak kuruluyor. Ancak bundan başka gerek text modu için gerekse diğer amaçlar için kullanılmak üzere birçok editör daha bulunuyor.

Bunlardan kate, kdebase-kate paketi ile kuruluyor. Özellikle program geliştiricileri için ilginç özellikleri olan bir text editörü. Birden fazla dosyaya kolaylıkla ulaşabiliyor. İstenirse bir terminal açılıyor. Terminalde otomatik olarak yüklü dosyanın dizinine geliniyor. Bu özelliği assembler kullanımı için çok uygun.

İlginç bir program olan lyx OpenOffice.Writer gibi kullanılabiliyor. Masaüstü yayıncılık için yazılmış olan bu program daha çok dökümantasyon için kullanılıyor. Kurulum için lyx paketi kullanılıyor.

Scribus ise eski daktilolarını kullanma alışkanlığını bilgisayarda sürdürmekte olanlar için daktilo mantığı ile çalışan oldukça ilginç bir program. Bunun için de scribus paketini kurmak gerekiyor.

Ofis seçeneği kullanılarak kurulum yapıldığında OpenOffice.Org 1.1 kuruluyor. Ancak bazı durumlarda koffice kolay ve hızlı kullanımı ile tercih edilebiliyor veya sistemde bulunması isteniyor. Bunun için de koffice ve koffice-i18n-tr paketlerinin kurulması gerekiyor.

Bir tür editör olan khexedit, dosyaları formatından bağımsız olarak hexadecimal bilgileri ile görüntüleyip değiştirmenize olanak sağlayan bir program. Bazı durumlarda çok gerekli olabiliyor.

Mandrake Linux 10 Official PowerPackPro+ ile Acrobat Reader varsayılan olarak kurulsa da alternatif bir pdf görüntüleyici olarak kpdf hızlı çalışması ile dikkat çekiyor. Kurulum için kdegraphics-kpdf paketi kullanılıyor. Ancak bu paket kurulduktan sonra pdf dosyalarının üzerine tıkladığınızda varsayılan olarak Acrobat Reader açılmazsa yeniden ayarlamanız gerekebilir.

Linux'ta HTML editörü denince akla ilk QuantaPlus gelir. HTML dilini bilenler için çok güzel bir program. Gelişmesini de hızla sürdürüyor. Bu sitenin yapımında da QuantaPlus kullanılıyor.

Grafik Programları ve Editörleri:

Grafik programlarının Linux'ta en tanınmışı gimp. Mandrake'nin bu paketinde gimp1 ve gimp2 yer alıyor. Kurulumda gimp1 kuruluyor sonradan gimp2 kurulabilir.

Sodipodi ve xfig iki çizim ve grafik işleme programı.

Kuickshow kesinlikle kurmanız gereken bir program. Hemen hemen bütün grafik formatlarını tanıyor ve dosyaları görüntüleyebiliyor. Parlaklık, renk ve kontrast ayarları yapılabiliyor. Ayrıca istenilen formatta farklı kaydedebiliyor. kdegraphics-kuickshow paketi ile kuruluyor. Program penceresi üzerinde sağ tıklama ile ana menü açılıyor. PgUp veya PgDwn tuşları ile görüntülenmekte olan dosyanın bulunduğu dizindeki grafik dosyaları kolaylıkla sırayla görüntülenebiliyor.

Povray Modelcisi, tanımlayacağınız çeşitli cisimlerin 3 boyutlu görüntülerini oluşturan bir raster programı. Değişik geometrik cisimleri yüzey desenleri yerleri ve dönme durumları ile tanımlayabiliyor. İstediğiniz yere çeşitli özelliklerde ışık yerleştirebiliyorsunuz. Kurulum için povray-common, povray-official, kdegraphics-kpovmodeler paketlerini kurulum CD'lerinizden kurduktan sonra plf kaynağından povray-bin paketini indirip kurmanız ve gerekli ayarları yapmanız gerekiyor. Bu dosyayı kullandığınızda aşağıdaki görüntüyü elde ediyorsunuz.

Tuxpaint çocuklar için çok güzel bir çizim programı. Kullanımı tam çocuklara uygun ve gerçekten de güzel çizimler yapılabilen ayrıca ses efektleri de olan sevimli bir program. Bunun için tuxpaint ve tuxpaint-stamps paketlerini kurmanız gerekiyor.

Blender katı modelleme için müthiş bir program. Kullanmayı öğrenmek için bir miktar zaman harcamanız gereken bir program ama sonunda güzel şeyler elde ediyorsunuz. Blender ile ilgili olarak LinuxFocus dergisinde Katja Socher'in makalelerini (Türkçe) inceleyebilirsiniz. Ayrıca kendisinin sitesi de www.tuxgraphics.org adresinde yer alıyor.

Uzantısı .ico olan icon dosyalarının oluşturulması ve edit edilmesi için KDE'nin iconedit programı kullanılabilir. Bunun için kdegraphics-iconedit paketi kurulmalı.

Qcad 2 boyutlu nesne çizim programı. Son sürümünde yeni özellikler eklenmiş ve biraz daha çıtayı yükseltmiş. Ancak daha önce hazır nesne kütüphaneleri verirken bu sürümde göremedim. AutoCad dosya uzantısı olan dxf formatında çıktı elde edilebiliyor. Türünün diğer programları gibi bu programı kullanmak da başlı başına bir iş.

Oregano Mandrake 9.2'de de olan ama biraz saklanmış bir program. Elektronik devre simülasyonu yapmak için kullanılıyor. Bunun için plf kaynaklarından spice dosyasını indirip kurmak gerekiyor. Oregano programı kurulduğunda garip bir şekilde menü sistemine kaydolmuyor ve bu nedenle de çalıştırmak için Alt+F2 penceresini veya bir konsolu kullanmanız gerekiyor.

Mathplot geometri derslerini sevenler için x-y düzleminde bir eğri çizim programı. Çizilmesini istediğiniz eğrinin formülünü yazmanız yeterli. Ayrıca sıfır geçiş noktalarını, kesişme noktalarını, teğet noktalarını ve benzerlerini de gösterme özelliği var.

Kimdaba gibi ilginç isimli program fotoğraf albümü oluşturmanızı ve yönetmenizi sağlayan bir program.

Döküman Paketleri:

Dağıtımda birçok konu ve program hakkında döküman paketleri de bulunuyor. Bunlardan bazıları bash kabuğu ve kullanımı ile ilgili bash-doc, gimp kullanıcı kılavuzu gimp-doc, yeni kernel 2.6 hakkında geniş bilgi isteyenlere kernel-doc-2.6.3-7mdk, Mandrake Linux kurulum ve ayar programları hakkında bilgi isteyenlere mandrake-doc-draktools-en ve System Administrators' Guide sag paketi dikkati çeken paketler.

Sistem - İzleme:

Sistem kaynaklarının kullanımını gösteren gkrellm masaüstünde küçük yer kaplayan ve cpu kullanımından net kullanımına kadar birçok sistem paremetresini grafik olarak izlemenizi sağlayan bir program. Benzeri şekilde ksysguard veya Kde Sistem İzleyicisi de sistem ile ilgili kullanım durumunu izlemenizi sağlıyor. Özellikle sistemi yavaşlamış olanların işlemciyi oyalayan süreçleri izlemesi ve gerekli önlemlerin alınabilmesi için güzel bir program.

Kdf, kdeutils-kdf paketi ile kuruluyor ve sisteminize bağlı bulunan disk, floppy veya cd'ler hakkında kullanım bilgileri veriyor.

KBabel, kdesdk-kbabel paketi ile kuruluyor. Gettext'i kullanarak programların farklı dillerde kullanılamlarını sağlayan .po dosyalarının editörü. Linux için tercüme yapacaklara büyük kolaylıklar getiren bir program. Linux için türkçeleştirme yapacakların dikkatine!

Ses ve Video:

Mandrake Linux PowerPackPro+ sunucu kurulumuna yönelik bir paket olduğu için ilk kurulumda ses ve video ile ilgili pek bir şey kurmuyor. Bunun için istediğimiz ses-video programlarını kurmamız gerekiyor. En yaygın olarak kullanılacak olan xine, xmms, totem, mplayer ve eğer TV kartınız varsa xawtv paketlerini kurmamız gerekiyor.

Grip, mp3 veya ogg dosyaları oluşturmak isteyenler için kurulması gereken bir program.

Audacty ile Linux'ta ses dosyalarını işleyebilir çeşitli kaynaklardan kayıt yapabilirsiniz. Ancak bu programın tam performanslı kullanımı için multimedia-kernel paketi ile uygun kernelin kurulması ve günlük işlemler dışında yüksek performaslı ses işleme yapılacağı zaman bu kernel ile sistemin açılması gerekiyor. Bu tür bir işlem için alsa ses sisteminin kullanılması gerekiyor. (Mandrake 10'da alsa varsayılan olarak kuruluyor). Yine aRts kullananlar için kickarts paketinin ve mixer olarak da alsamixer-gui paketinin de kurulması tavsiye edilir.

kdenlive bir film editörü. Mpeg gibi formatlardaki film dosyalarını kullanarak yeni düzenlemeler yapabiliyorsunuz. Sürüme yeni eklenmiş bu program için biraz zaman harcamak gerekiyor.

Diğerleri:

Kdeedu paketi ile eğitim alanında kullanılmak üzere geliştirilen Linux programları kuruluyor. Kurup denemelisiniz. Eğitim alanında Linux'a destek vermek için bu programları kullanmalı ve kullandırmaya çalışmalıyız. Bir kısmı için Türkçe desteği gerekiyor. En önemlilerinden biri soru bankası oluşturma ve bunlardan test sınavı hazırlama programı. Özellikle öğrencilerin bunun kullanımını öğrenmeleri ve yaygınlaştırmaları gerekir.

ve oyunlar...

Bazıları Linux ile oyunları bir araya pek getiremiyorlar. Bir eve bilgisayar alınırken her ne kadar ana babalar çocuklarının eğitiminde kullanılacağını düşünseler de çocukların ilk aklına gelenler oyunlardır ve kullanım da sonunda bu doğrultuda gerçekleşir. Bu nedenle de Windows yüklü bir bilgisayar çocuklar için aslında bir oyun makinasından öteye bir şey değildir. Bu aslında Linux kullanan büyükler için de doğrudur. Linux'ta da birçok oyun var. Basitlerinden üç boyutlularına kadar. Mandrake Linux PowerPackPro+ ile gelen oyunların bazıları şunlar: bumprace, circuslinux, frozen-bubble, lbreakout2, Mealstrom, methane, pingus, powermanga, toppler, trophy, xboard, gnuchess ve torcs.

Torcs- The Open Racing Car Simulator, üç boyutlu bir otomobil yarışı. Kurulum için CD'lerde torcs, torcs-data ve torcs-robots-base paketleri yer alıyor. Ancak contrib alanından torcs-robots-astigot, torcs-robots-billy, torcs-robots-bt ve torcs-robots-K1999 paketlerinin indirilmesi ile yeni pistler, torcs-extracars paketinin indirilmesi ile yeni otomobiller kullanılabiliyor. Torcs oynanabilmesi için 3D hızlandırıcı kart ve sürücüler gerekiyor. Eğer nVidia kartınız varsa Mandrake Linux Official PowerPackPro+ ile bu sorun değil çünkü sürücüler işletim sistemi kurulurken zaten yükleniyor.

Elektronist - Linux
Kurulumdan Sonra Yapılacaklar

Bu ve ilişkilendirilmiş yazılar GPL lisansına göre yayınlanmaktadır. Bütün hakları yazarına aittir. Yazarının ismi belirtilerek serbestçe dağıtılabilir ve kullanılabilir. Ancak bunların hiçbiri, hiçbir şekilde ve şartta GPL lisansı haricinde kullanılamaz. Burada yer alanları bulundurmaktan, kullanmaktan veya alıntı yapmaktan dolayı hiçbir sunucu, servis veya protokol, yazı veya içeriği üzerinde hak iddia edemez. info@elektronist.com