URPMI
Mandrake Linux RPM Yönetim Aracı

URPMI - 050325
Tanju Taşçılar - tanju@elektronist.com
Registered Linux User #283274

URPMI - Mandrake Linux RPM Yönetim Aracı

Genel Bakış
Yerel dizindeki paketleri kaynağa eklemek
Bir CD'deki paketleri kaynağa eklemek
Easy-urpmi ile Internetteki kaynaklar
Kaynak içeriğini güncelleme
Updates-Güncellemeler Alanı
Komut satırında urpmi
Upgrade - Sürüm Yükseltme
İpuçları
Yararlı/Yararlanılan Kaynaklar

Genel Bakış

Mandrake Linux CD'lerinden kurulduğunda, kurulum CD'leri içindeki paketler urpmi veritabanına kaydedilir. Bundan sonra elde bulunan bu CD'lerden yazılım kurmak gerektiğinde 'Yazılımı Kur' yardımcısını çalıştırıp birkaç tıklama yapmak ve istenilen CD'yi vermek istenilen yazılımı kurmak için yeterlidir. Yazılımı kaldırmanın 'Yazılımı Kaldır' yardımcısı ile çok kolay olduğunu söylemeye bile gerek yok. Bu iki araç ile bağımlılıklar kullanıcıya hiç bir yük getirmeden halledilmektedir.

Mandrake Linux kurabileceğiniz binlerce paketi içeren büyük bir dağıtımdır. (Mdk 10.2 için 10400 kadar) Kurulum CD'leri ile kullanıcıların çoğunluğu için yeterli miktarda paket gelse de, günümüzde ADSL'in de yaygınlaşmaya başlaması ile Internet üzerindeki kaynakların da urpmi veritabanına eklenmesi ile özellikle bağımlılıkları otomatik olarak halleden rahat bir kurulum ortamı elde ederiz.

Mandrake Linux menü sisteminden sistem -> yapılandırma -> paketleme yolu ile gerekli yazılım yönetim araçlarına ulaşılabilir.

Bunlardan Yazılımı Kur ve Yazılımı Kaldır isimlerinden de anlaşılacağı gibi yazılım kurma-kaldırma yardımcılarıdır ve bunların çalışması için root parolası gerekmektedir. Browse Available Software (Mevcut Yazılımları İncele) seçeneği root olmayı gerektirmeden kurulabilecek yazılımları incelemek için kullanılabilir. Mandrake Güncelleme ile yüklü yazılım paketlerinin güncellerinin yüklenmesi sağlanır. Bunun için Mandrake Linux yazılım kaynaklarından urpmi kaynağı olarak 'update_source' alanının ayarlanmış olması gerekir. Bu işlem ve benzeri kaynakların ayarlanması da Yazılım Kaynak Yöneticisi aracılığı ile yapılır.

Yazılım kurma-kaldırma işlemi Mandrake Linux'ta çok kolaydır. Yazılım Kaynak Yöneticisi'ni kullanarak urpmi sisteminden en iyi şekilde yararlanabiliriz. Urpmi kaynakları için seçenekleri incelediğimizde bu aracın ne kadar çok yönlü olduğunu görebiliriz. Yazılım kaynağı olarak, İnternet'te bir adres, yazılımları topladığınız bir cd veya bilgisayarınızda ya da bağlı bulunduğunuz ağda herhangi bir dosya sistemi içinde bir dizin kullanılabilir.

Burada Mandrake Linux 10.0 Official Power Pack+ için kurulum CD'lerinin ayarlı olduğu Yazılım Kaynak Yöneticisi görülmektedir. Her kaynağın yanında yer alan kutucuk içindeki işaret ile o kaynak kullanıma katılabilir veya çıkartılabilir. Bir kaynağı sistemden tamamen çıkarmak için kaynağı seçip Kaldır butonu ile işlemi tamamlarız. Yine var olan bir kaynağın yapılandırmasını değiştirmek için Düzenle butonunu kullanarak gerekli değişiklikleri yaparız.

Güncelle butonu ile seçili olan kaynakların bilgileri güncellenir. Mandrake Linux kaynaklarından elde edilen paketler Mandrake Linux tarafından güvenlik için imzalanmıştır. Bunların anahtarlarını yönetmek için Anahtarları Yönet butonu kullanılır. Sisteminiz bir ağa bağlı ise proxy ayarları için Vekil sunucu seçeneğini kullanarak gerekli ayarları yapabilirsiniz. Yine Mandrake Linux kurulu bilgisayarlardan oluşan bir ağınız varsa, ağdaki bütün bilgisayarlar üzerinde aynı anda program ekleme-kaldırma işlemini kolaylıkla yapabilmek için Paralel... seçeneği kullanılabilir.

Yazılım kaynakları değerlendirilirken öncelik en kolay erişilebilene verilir. Bu durumda bir paket birden fazla kaynakta yer alıyorsa öncelikle yerel dizindekiler, yakın dizindekiler, CD'dekiler ve en son internettekiler değerlendirilir. Bir paketin farklı sürümlerinden en günceli seçilir. Bu durumu aşmak için grafik ortamda yalnızca istediğiniz kaynak kalacak şekilde istemediğiniz kaynakları kapatır veya komut satırında bir kaynağı kurulum için seçebiliriz.

Yerel dizindeki paketleri kaynağa eklemek

Ekle seçeneği çeşitli biçimlerdeki program kaynaklarını urpmi sistemine eklemeye yarar. Çeşitli kaynaklardan elde ettiğimiz veya kendi oluşturduğumuz paketleri sistemimizde bir dizine koyarak burayı urpmi kaynağı olarak belirleyebiliriz.

Ekle ile açılan pencerede Yerel Dosyalar seçeneğini işaretleyip Gözat butonu ile ilgili dizini seçeriz. Adı kısmına bu alana ait 'özel' bir isim vermemiz gerekir.

İşlem tamamlandığında yeni eklenmiş alanımızın adı yazılım kaynakları yönetim penceresinde görüntülenecektir.

Bir CD'deki paketleri kaynağa eklemek

Bir dergi tarafından verilmiş CD içindeki paketleri veya bir CD'ye topladığınız paketlerinizi urpmi kaynağı olarak eklemek için Ekle ile açılan pencerede Kaldırılabilir Aygıt seçeneğini işaretleyip Gözat butonu ile CD'yi veya içindeki dizini seçeriz. Bu alan için yine 'özel' bir ad belirleriz. CD içinde birden fazla dizinde paketler bulunuyorsa, bunların herbiri için ayrı tanımlar da yapabiliriz.

İşlem sonucunda yeni eklediğimiz kaynağın ismi yazılım kaynakları yönetim penceresinde belirecektir.

Easy-urpmi ile Internetteki kaynaklar

Mandrake Linux'un Internet üzerinde birçok yansısı bulunan kendi paket kaynakları vardır. Bu kaynaklarda eski ve yeni sürümlere ait çeşitli alanlar bulunur.

Bu kaynakların geniş ve güncel listesine www.mandrakelinux.com/en/ftp.php3 ve plf.zarb.org/mirrors.php adreslerinden ulaşabilirsiniz. Ancak Internetteki yazılım kaynaklarınızı ayarlamanızı çok kolaylaştıracak olan easy-urpmi aracını kullandığınızda birçok sorudan kurtulmuş olursunuz.

Easyurpmi sayfasında seçenekleri seçip adım adım ilerlemeniz gerekir. Öncelikle sürüm adı belirlenecektir.

Bunu Mandrake Version yanındaki açılan seçeneklerden yapabiliriz. Burada dikkat edilmesi gerekenlerden biri Cooker alanıdır. Cooker alanı Mandrake Linux'un o anda geliştirilmekte olan alanıdır. Bu alandan elde edilen dosyalar veya yapılan kurulum 'kullanım' için olan bilgisayarlarda kullanılmamalıdır. Bunun için tercihan Official seçilmelidir. Listede yer alan Official ve Community son sürümün alanlarıdır. Kullandığınız sürüme göre seçim yapmalısınız. sisteminizi bir üst sürüme geçirmek için bir üst sürümün kaynaklarının kullanılması tek başına çözüm değildir ve önerilmemektedir.

2005 Mart'ında Mandrakesoft'un Conectiva'yı kendi bünyesine katmasından sonra sürüm isimlendirmesi ve yenilenme sıklığı değiştirilmiştir. Mandrake Linux 10.2 için Limited Edition 2005 ismi altında mevcut geliştirme koşullarında bir sürüm çıkarılacaktır. Mandrake Linux 2006 ise, 2005 sonbaharında çıkacak ve Conectiva teknolojilerini de içerecektir. Uzun zamandır 6 aylık aralıklarla çıkan yeni sürümler anlaşılacağı gibi artık yıllık olacaktır.

Sürüm seçildikten sonra, architecture(işlemci türü) seçilip, Proceed to step 2 butonu ile işlem sürdürülür.

Bundan sonra dağıtımın temel alanları için seçim yapılacaktır. Bunlar dağıtım CD'lerinin içeriğini kapsayan main alanı, çoğunlukla Mandrake Linux'a dışardan katkı yapanlar tarafından oluşturulmuş paketleri içeren contrib alanı ve güvenlik, hata düzeltmeleri ve sıradan yenilikleri içeren paketleri bulunduran updates alanlarıdır.

Other Sources - Diğer Kaynaklar, MandrakeClub üyelerine özel alan, jpackage alanı ve ücretsiz ve kısa saman önce eklenen ücretli PLF (Penguin Liberation Front) kaynaklarını kapsar. PLF alanı özellikle birçok multimedya uygulamasının lisans nedeniyle normal dağıtıma eklenemeyen paketlerini içerir.

Prefix girişine yukarda belirtilen isimlerin önüne gelecek bir önek yazılabilir. Use compressed index. seçeneği ise özellikle 56K modem kullanıcıları için gereklidir. Mevcut durumda urpmi sistemi kaynaklada yer alan paketlerin bilgilerini hdlist.cz veya onun özeti biçiminde olan synthesis.hdlist.cz dosyalarında bulundurur. Bunlardan ilki olan hdlist.cz dosyası paketler hakkında bütün bilgileri içerdiği için çok büyük olabilirken (15 - 20 MegaByte kadar) diğeri 100 KiloByte kadar olabilir.

Seçimler yapıldıktan sonra Proceed to step 3 butonu ile işleme devam edildiğinde urpmi.addmedia ile veya Yazılım kaynakları Yöneticisi'nde kullanılacak bilgiler listelenir.

Burada özellikle her giriş için belirtilenlerin internete bağlı iken ve tek satırda girilmesi gerektiğine dikkat edilmelidir.

Kaynak içeriğini güncelleme

Bir kaynağın içeriği değiştiğinde bu durumun sisteme belirtilmesi için Güncelle seçeneği ile açılan pencerede güncellemek istediğimiz kaynak(lar)ın yanındaki kutuyu işaretleyip işlemi tamamlarız.

Bu işlem özellikle yerel dizinlerde bulundurulan paketlerin değiştirilmesinden sonra gereklidir. Program güncellemeleri alanı gibi bazı alanlar için zaten başlangıçta otomatik olarak yapılır.

Updates-Güncellemeler Alanı

Bu alan belli bir sürüm için kurulu olan paketlerin, güvenlik, hata düzeltme veya sıradan nedenlerle yenilenmiş olanlarını yüklemek için kullanılır. Upgrade-Sürüm Yükseltme olarak algılanmamalıdır. Bu alan için kaynak belirlenmesi, Mandrake Güncelleme girişi ilk defa çalıştırıldığında veya Yazılım Kaynakları Yöneticisi'nden Ekle seçeneği kullanılarak aşağıdaki gibi ayarlanabilir.

İnternete bağlı iken Güvenlik Güncellemeleri seçimi yapılıp, Yansı adresini seçin.... butonunu kullanarak Mandrakesoft'a bağlanıp kullanılabilir yansıların listesi alınır.

Yansı seçiminden sonra hdlist.cz veya synthesis.hdlist.cz dosyaları indirilip sınandıktan sonra sisteminize bu kaynak eklenir.

Mandrake Güncelleme yardımcısı çalıştırıldığında yukarda belirlediğimiz güncelleme kaynağının son durumu incelenir ve Güvenlik Güncellemeleri, Hata Güncellemeleri ve Normal Güncellemeler olarak güncelleyebileceğiniz paketleri seçebilirsiniz.

Yukarda görüldüğü gibi gftp programının güvenlik güncellemesi bulunmaktadır. Bunu seçip GUI'den kurabileceğimiz gibi açtığımız bir root terminalinden de kurabiliriz. Bu durumda özellikle GUI ile yapamayacağımız bir işlemi de gerçekleştirebiliriz. Urpmi ile kurulum sırasında kurulacak paketler önce bir geçici alan olan

alanına alınırlar. Kurulum gerçekleştirildikten sonra buradan silinirler. Ancak biz --noclean parametresini kullanırsak bu silme işlemi olmaz ve daha sonra kullanmak için bu alandaki paketleri saklayabiliriz. Bu özellikle birden fazla bilgisayara kurulum yapıyorsak bize zaman kazandırır.

[root@gezgin tanju]# urpmi --noclean gftp

    ftp://ftp.belnet.be/packages/mandrakelinux/official/updates/10.0/RPMS/./gftp-2.0.16-4.1.100mdk.i586.rpm
/var/cache/urpmi/rpms/gftp-2.0.16-4.1.100mdk.i586.rpm kuruluyor
Hazırlanıyor...             ##################################################
   1:gftp                   ##################################################

Komut satırında urpmi

Buraya kadar daha çok grafik ortamda kullanımdan bahsettik. Linux'ta hemen her programda olduğu gibi urpmi için de konsolda kullanım onun gerçek gücünü ortaya çıkarır. Esasen grafik ortam kullanımı da komut satırı kullanımı için bir görsel arabirimdir.

Aslında urpmi, urpm ile başlayan bir seri komutun paketler için kurma (install) işlemi yapan bir üyesidir.

urpmi.addmedia - Yazılım kaynaklarını sisteme eklemek için kullanılır. Yukarda easyurpmi ile elde ettiğimiz contrib alanı için aşağıdaki girişi kullanırız.

# urpmi.addmedia contrib ftp://ftp.nluug.nl/pub/os/Linux/distr/Mandrakelinux/official/10.0/contrib/i586 \
with ../../i586/Mandrake/base/synthesis.hdlist2.cz 

Burada contrib; media_name(kaynak adı), kaynağın ftp adresi, with ve göreceli adres olarak (synthesis.)hdlist.cd dosyasına giden yol kullanılmaktadır.

urpmi.update - Bir kaynağın içeriğinin güncellenmesinde kullanılır. Kullanım şekli urpmi.update kaynak_adı.

urpmi.removemedia - Bir kaynağın sistemden çıkarılması için kullanılır. Kullanım şekli urpmi.removemedia kaynak_adı.

urpmf - Sisteme belirtilmiş kaynaklardaki paketler içinde arama yapmak için kullanılır. Kullanım şekli urpmf dosya_adı.

urpme - Kurulu bir paketi sistemden kaldırmak için kullanılır. Burada paket ile birlikte bağımlı olduğu paketler de kaldırılır. Kullanım şekli urpme paket_adı.

urpmq - Sisteme tanıtılmış paketler için sorgu(query) yapmakta kullanılır. Kullanım şekli urpmq paket_adı.

urpmi - Sisteme paket yüklemek için kullanılır. Yüklenecek paketler eğer sistem kaynaklarında kayıtlı değil ise paketin yeri ve adı tam belirtilerek kullanılabilir. Kullanım şekli urpmi paket_adı. Urpmi ile kurulum rpm -U ile kurulum gibi, kurulan paketin varsa eski sürümünün kaldırılması ve yenisinin kurulması şeklinde gerçekleşir. Bunun istisnası kernel paketleridir. Kernel paketleri paralel olarak kurulur ve kurulum sırasında lilo girişi ve ayarlamalar yapılır.

Upgrade - Sürüm Yükseltme

Mandrake Linux sürümlerinin güncellemesinini urpmi kaynaklarını ayarlayarak yapmak isterseniz öncelikle hızlı bir internet erişimine sahip olmanız gerekir. Yazılım Kaynakları Yöneticisi ile mevcut kaynakların hepsini kaldırıp yükseltmek istediğiniz sürümün kaynaklarını girdikten sonra root olarak

#  urpmi --auto-select

komutunu kullanmalısınız. Ancak bu yöntem ile sürüm yükseltmek (upgrade) mümkün olsa da önerilmez. Bunun birçok nedeni vardır. Öncelikle Mandrake Linux sürümleri kendi içinde bir bütünlük içerir. Her sürüm basit olarak içerdiği programların güncellerini kapsayacak şekilde çıkmamaktadır. Her sürümde sistemle ilgili farklı teknolojiler kullanılmakta ve bunun sonucunda gerek sistem yapılandırılmasında gerekse bu yapılandırma için kullanılan programlarda büyük farklılıklar olabilmektedir. Deneyimli kullanıcılar belli bir zaman ve çaba karşılığında bu durumun üstesinden gelseler de yeni kullanıcılar için bu işlem kabus haline gelebilir. Aslında Mandrake Linux kullanıcıları kurulumlarını Mandrake Linux kurallarına uyarak yaptılarsa kurulu sürümleri için sürüm yükseltme yerine yeniden kurulumu kullanmamaları için hiçbir neden yoktur.

Mandrake Linux kurulumu sırasında kullanıcı eğer başka Linux dağıtımı kullananların kafasına uyarak Mandrake Linux'un uzun zaman içinde, gerek geliştiricileri ve gerekse kullanıcıları tarafından kabul edilen disk bölümleme sistemi olan bir / (root), bir swap ve bir de /home bölümlemeleri(partition) dışında bir seçim yapmadıysa yeni bir sürüme geçmeleri çok kolaydır. Mandrake Linux'un her sürümünün bir Download Edition'u bulunur. Bu sürümün CD'leri veya en azından kurulum için ilk CD'si ve hızlı bir internet bağlantısı ile yeni sürüme sağlıklı bir şekilde geçebilirsiniz. Kurulumu Upgrade yerine Install seçeneğini kullanarak yaparsanız, mevcut kullanıcıların isimlerini olduğu gibi kullanırsanız kullanıcıların alanları silinmeden yepyeni sisteminize kavuşursunuz. Burada önemli olan /home bölümünün formatlanmamasıdır.

İpuçları:

Sisteminiz kurulum CD'lerinin bilgisini kaybetmiş ise veya siz silmiş iseniz, birinci kurulum CD'si cd sürücüde iken:

# urpmi.addmedia --distrib cdrom removable://mnt/cdrom

Kurulum CD'lerinin içeriğini sabit diskinize kopyalayıp CD değiştirme işleminden kurtulmak için. (Sabit diskinizde yeterince yer varsa): Birinci kurulum CD'sinin base ve mandrake dizinlerini ilgili dizine kopyalayın. Ardından diğer kurulum CD'lerindeki RPMS2 .. RPMSx dizinlerini de mandrake dizini altına kopyalayın ve aşağıdaki komutu girin. (CD'leri kopyaladığınız yer /home/CD varsayılarak)

urpmi.addmedia --distrib HD file://home/CD

Yararlı/Yararlanılan Kaynaklar

easyurpmi
http://easyurpmi.zarb.org
http://www.mandrakeusers.org/easyurpmi
urpmi faq
http://qa.mandrakesoft.com/twiki/bin/view/Main/UrpmiFAQ
urpmi and rpm tutorial
http://www.cs.utexas.edu/users/walter/geek/rpm-howto.html
All You Ever Wanted to Know About Urpmi But Never Dared Asking Before
http://mandrake.vmlinuz.ca/bin/view/Main/UsingUrpmi
Upgrade your distribution
http://mandrake.velinuz.ca/bin/view/Main/UrpmiUpgrade

Elektronist - Linux
urpmi - Mandrake Linux RPM Yönetim Aracı

Bu ve ilişkilendirilmiş yazılar GPL lisansına göre yayınlanmaktadır. Bütün hakları yazarına aittir. Yazarının ismi belirtilerek serbestçe dağıtılabilir ve kullanılabilir. Ancak bunların hiçbiri, hiçbir şekilde ve şartta GPL lisansı haricinde kullanılamaz. Burada yer alanları bulundurmaktan, kullanmaktan veya alıntı yapmaktan dolayı hiçbir sunucu, servis veya protokol, yazı veya içeriği üzerinde hak iddia edemez. info@elektronist.com